İkinci Dünya Savaşı Sürecinde Türkiye’de Muhalif Basın (1939-1945)

İkinci Dünya Savaşı sürecinde Türkiye Tek Parti rejimi ile yönetilmiştir. Üç hükümetin görev yaptığı dönemde Milli Şef ilan edilen İsmet İnönü’nün etkisi yoğunluktadır. 1939-1945 yılları arasında hükümetin basına bakışı hükümet-basın ilişkisini şekillendirmiştir. Hükümet, basını bir iktidar kuvveti, iktidarın icraatlarını desteklemesi gereken bir kurum olarak görmüştür. İncelenen dönemde hükümet, savaş öncesi ve savaş sırasında çıkardığı yasalarla basını güdümüne almayı çalışmış; savaş sırasında bu yasalardan sıkça yararlanarak muhalif basın organlarını kontrol altında tutmaya çalışmıştır. Hükümet, savaşın gidişatına göre politika izlemiş, izlenen politikalar doğrultusunda basını gazeteci-milletvekilleri ve talimatları ile yönlendirmeye çalışmıştır. İkinci Dünya Savaşı sırasında Türkiye’de basına direkt sansür uygulanmamıştır. Gazeteler yayın öncesi incelenmeye tabi tutulmamış, fakat muhalif yayın yapanlar kapatılarak cezalandırılmışlardır. 1944 yılına gelindiğinde Müttefik güçlerin savaşı kazanacağının anlaşılması üzerine hükümet daha demokratik yönde yaklaşım göstermiş, bu da muhalif seslerin artmasına neden olmuştur. Bu tarihten itibaren hükümetin politikalarını ve rejimi eleştiren yayınları basında sık sık görmek mümkündür.