Yolsuzluk ve Ususüzlük Olaylarının Türk Siyasetine Yansımaları (1923-1950)

Dünya tarihi yolsuzluklar ve usulsüzlükler tarihi olmamakla beraber bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de zaman zaman bu cürümlerin vuku bulduğu bilinen bir husustur. Anadolu’da kurulmuş olan birçok devletin zaman zaman karşılaştığı sorunlardan biri de devletin üst kademelerinde meydana gelen yolsuzluklar ve usulsüzlükler olmuştur. Erken Cumhuriyet Dönemi yılları da yolsuzluklar ve usulsüzlükler açısından önemli zamanlara şahit olmuştur. Türk siyasal yaşamında çalkantılı ve sert tartışmalara yol açan bu iddiaların odağında kimi zaman dönemin bakanları kimi zaman milletvekilleri kimi zaman da bir Osmanlı Paşası yer almıştır. Bu meselelerin ortaya çıkarılmasında “kişisel tartışmaların rövanşı” iddiaları olsa da bizzat dönemin iktidarı tarafından gündeme getirilerek Yüce Divan’da yargılanmalarının önünün açılması da dikkate değerdi. Tek Parti Döneminde iktidar partisine mensup bakanların ve milletvekillerinin bu tür kanun dışı olayları nedeniyle ilk kez Yüce Divan’da yargılanmaları toplumun farklı sosyal gruplarında iktidar partisine karşı öfke ve tepkilere de neden olmuştur. Çok Partili Döneme geçildikten sonra da iktidara mensup bakanlar ve milletvekilleri tarafından yapıldığı iddia edilen yolsuzluklar ve usulsüzlükler, kurulan muhalefet partilerinin de bu davaları basında ve Mecliste sürekli gündeme getirmeleri iktidar partisinin yıpratılmasında etkili argümanlardan biri olmuştur. Nitekim 14 Mayıs 1950’deki seçimlerde yirmi yedi yıllık iktidarın el değiştirmesinde bu davaların da etkisinin olduğunu söylemek mümkündür. Elinizdeki bu çalışma, Cumhuriyet tarihinin ilk yolsuzluk davası ve yargılanan ilk bakanı başta olmak üzere, Osmanlı Devleti’nden kalan bir dava ile 1950’lere kadar iktidar partisine mensup diğer bakan ve milletvekillerinin iddia edilen yolsuzluklarını ve usulsüzlüklerini ele alıp incelemiştir. Ayrıca bu davaların siyaseten ortaya çıkardığı çalkantılı dönemin Türk siyasal yaşamındaki yansıması toplum, iktidar ve basın üzerinden anlamaya çalışılmıştır.