Mûtezile İmamet Düşüncesinde Osmanî Tavır Câhız’ın İmamet Teorisi

İslam mezheplerinin görüşleri kendilerini temsil eden âlimler sayesinde anlaşılabilmektedir. Mûtezilî âlim Câhız, Abbâsi Devleti’nin ilmî ve kültürel açıdan çok zengin olduğu ve siyasî otoritenin farklı mezhepsel eğilimler gösterdiği dönemlerde bir asra yakın bir hayat sürmüştür. Dönemin ilmî ve siyasî tartışmaları hakkında fikirler ortaya koymuş, yüzlerce eser kaleme almış ve devlet adamları ile yakın temas halinde olmuştur. Mûtezile’nin yedinci tabaksından olan Câhız, dönemindeki Mûtezilî düşüncenin en büyük temsilcisi haline gelmişir. Bu çalışmada Mûtezilî bilgin Câhız’ın imamet teorisi ele alınmıştır. Öncelikle Câhız’ın hayatı, içinde yaşadığı siyasî ve sosyo-kültürel ortam incelenmiş ve imamet konusunun genel çerçevesi belirlenmiştir. Daha sonra Câhız’ın imamet konusuyla ilgili görüşleri günümüze kadar ulaşan eserleri incelenerek ortaya konulmuştur. Câhız’ın görüşleri, hem yaşadığı dönem hem de Mûtezile ekolü içindeki konumu itibariyle önem arz etmektedir. Câhız imametle ilgili görüşlerinde her ne kadar dönemin siyasî otoritesinden etkilenmiş olsa da imametle ilgili özgün fikirler üretmeyi başarabilmiş ve Mûtezilî imamet düşüncesini etkilemiştir.